Katil Yosunla İlgili Uyarı

Bugün mailime çok sevdiğim ve çok değerli hocam olan, Baki Yökeş'ten gelen bir yazıyı sizlerle paylaşmak istedim. Kendisi İ.Ü. Boğaziçi ve Marmara Üniversitelerinde sualtı ile ilgili her konuda dersler verebilecek kadar bilgili ve deneyimli bir kişidir.

Bu yüzden hiç değiştirmedim;

From: Baki Yokeş
Reply-To: Baki Yokeş <bakiyokes@turk.net>
To: <turkSualti-TSSF@yahoogroups.com>
Subject: Turksualti-TSSF Dikkat!! Katil Yosun aramızda
Date: Tue, 5 Sep 2006 16:44:51 +0300

Geçtiğimiz günlerde Katil Yosun (Caulerpa taxifolia) ve Terörist Yosun (Caulerpa racemosa) üzerine tartışmalar olmuştu. Bizim kıyılarmızda da bulunan Caulerpa racemosa'nın tüm Akdeniz genelinde yayılım göstermesine karşın, sadece batı Akdeniz'de görülen Caulerpa taxifolia kadar tehlikeli olmadığı bilim dünyasında halen tartışılmaktadır. Ancak, Batı Akdeniz'de ciddi bir problem oluşturan Caulerpa taxifolia'nın tüm dünyada ticareti yasaklanmış olmasına karşın birçok ülkede deniz akvaryumlarında hala bulunabilmekte. Çok arsız bir yosun türü olduğu ve çok az ışıkta bile yaşayabildiği için deniz akvaryumlarında çok sık tercih edilmektedir. Neyse ki bizim kıyılarımızda henüz Katil Yosun (Caulerpa taxifolia) kaydı yok. Ancak bu ileride de olmayacak anlamına gelmiyor. Batı Akdeniz'deki popülasyonun insan aktiviteleri (gemi trafiği, balıkçılık vb.) sayesinde doğuya doğru genişlemesi ve günün birinde bizim kıyılarmıza kadar gelmesi olası bir durum. Ancak bundan daha önemlisi deniz akvaryumlarında Caulerpa taxifolia yetiştiren kişilerin ülkemiz sınırları içerisinde bulunmasıdır. Geçtiğimiz günlerde bir akvaryumcuda bol miktarda Caulerpa taxifolia gördük. Kaynağının yurt dışından dekoratif amaçlı getirmiş ancak akvaryumu sarınca başa çıkamamış bir müşteri olduğu söylendi. Çok şükür müşteri ne olduğunu bilmediği bu yosunu denize atmak yerine akvaryumcuya bağışlamış, ki denize erişmeden bu popülasyonu yok edebildik. Ancak bu durum bize Türkiye'de ne olduğunu bilmeden Caulerpa taxifolia yetiştiren birçok kişinin var olabileceğini ve akvaryumda yer kalmayınca bu türün kıyılarımıza salınabileceği olasılığını göstermiştir. Belki de bu çoktan oldu ve henüz farketmediğimiz bir kıyımızda Caulerpa taxifolia öbekleri büyüyor.

Herkesten ricam ilişikte göndermiş olduğum Katil Yosun (Caulerpa taxifolia) fotoğrafını hafızasına iyice yerleştirmesi ve gerek dalarken, gerek akvaryumcu dolaşırken, ya da deniz akvaryumu olan birinin evine misafirliğe gittiğinde etrafına dikkatlice bakmasıdır. Bu denizlerimizin sağlığı için son derece önemlidir.

Saygılarımla
Baki Yokeş

Ben teşekkür ederim. Aslında bu yazı TSFF (Türkiye Sualtı Sporları Federasyonuna) ve ilgili kurumlara gönderilmişti ama aslnda bu konu ençok sivil toplum kuruluşlarını ilgilendirmeli ve birey olarak bizi.

Bu sitede de, bir çok duyarlı arkadaşımız bir çok konuyu (sadece evlerinde küçük bir hacim kaplasa bile), yüksek duyarlılıkla tartışmakta. Bu yüzden; aslında ülkemiz için büyük tehlike arz eden bu konu hepimizi daha dikkatli olmaya itiyor (Sapanca'daki Pacular gibi).

Adını latince "Yatay Gelişen Gövde" anlamına gelen sözcükten alan Caulerpa cinsi deniz yosunlarının dünyada 70'den fazla türü bulunmaktadır. Akdenizin doğal florası içinde bulunan iki tür Caulerpa prolifera ve Caulerpa ollivieri yer alır.

1800'lü yılların sonlarında açılan Süveyş Kanalı ile sıcak kökenli canlı türü Akdenize girmiş ve dağılım alanları genişlemiştir. Bilimsel verilere göre Akdeniz'e bu yolla giren "Lesepsiyen Gçömen" olarak adlandırılan türlerin sayısı 350'yi aşmıştır.

Caulerpa racemosa, C. scalpelliforis, C. mexicana bu grup göçmen bitkilerdir. Bunlarda Caulerpa racemosa Akdeniz'in batısına doğru hızla genişlemeye başlamıştır. Caulerpa racemose'nın uç kısımlarından büyüyen ve yatay uzayan, silindir şeklinde gövdeye benzer kısımlardan tutunma zeminine doğru renksiz ve çok dallı kökçükler çıkar. Üst kısma doğru dikey olarak üzerinden üzüm salkımı şeklinde dalcıklar bulunan dallar çıkar.

Yaklaşık 3 mm boyundaki bu dalcıkların çapları 1 - 1,5 mm olup tepe kısımları yassıdır. Dah çok sıcak denizlerde görülen bu tür Mısır, Tunus, İsrail, Lübnan, Suriye, Yunanistan ve İtalya kıyılarına kadar genişlemiştir. Ülkemizde ise Taşucu, Kemer, Kaş, Bodrum, Kuşadası kıyılarında rastlanmıştır. 1984 yılında Avrupadaki deniz akvaryumlarına süs bitkisi olarak getirilen Caulerpa taxifolia adlı türün doğal yaşam alanı tropikal denizlerdir.

Bu yeşil yosun türünün Monako deniz akvaryumunun deşarj suyu işe Akdeniz'e karışıp Batı Akdeniz'de hızla yayılması sonucu günümüzde bu yörede ekonomik felaket yaşanmaktadır. Bitkinin 1984 yılında 1 m2'lik yayılma alanı günümüzde 30 km2'yi geçmiştir. Önceleri sadece Monako'da görülen tür, 1988'de Fransa, İtalya, İspanya ve Hırvatistan kıyılarına yayılmış, üstün üreme ve uyum özellikleri nedeni ile dağılımını hızla genişletmiştir. Bu bitkinin 1 m2'lik alanda 8 - 10 bin adedi gelişebilmekte, yosun geniş tuzluluk, ışık ve sıcaklık değişimlerine dayanabilmektedir. Ayrıca ortamda doğal rakiplerinin bulunmaması bu bitkinin hızla gelişmesinin baş etkenidir. Özellikle deniz ulaşım, deniz sporları, (yatçılık, sualtı sporları) ve balıkçılık faaliyetleri bu bitkinin dağılımını etkilemektedir.

Caulerpa taxifolia yatay uzanan ve filiz veren kısmından dikey olarak çıkan ve yaprağa benzer yapılar aynı düzlemde yer alan çok sayıda dalcıktan oluşmuştur. Bileşik yaprak görünümündeki bu yapılar 5 - 65 cm boyundadır. Görünüm itibarıyle çamfillerden Taxus adlı bir ağaca benzeyen bu yosun türü taxifolia olarak adlandırılmıştır.

Akdeniz ekosistemi için son derece önemli deniz bitkilerinin gelişimini sınırlayıp yokolmasına neden olduğu ve biyolojik çeşitliliği ortadan kaldırdığı için C. taxifolia Akdeniz'in çeşitli ülkelerinde medyatik kuruluşlar tarafından katil yosun olarak adlandırılmıştır. Mücadele yöntemleri ve bu konuda araştırmalar (alınması gerekli önlemler) sürmektedir. Akdeniz'de hızla gelişen ve yayılımcı nitelikli C. taxifolia ve C. racemosa'nın araştırılması ve izlenmesine yönelik uluslararası kuruluşlar (Birleşmiş Milletler Çevre Programı (UNEP), Avrupa Topluluğu Çevre Programları) tarafından çalışmalar başlatılmıştır.

Arradaşlarım gerekli bilgileri yeterince vermişler. Teşekkür ederim.

Bizim yaptığımız şey ise, gördüğümüz bölgelerde üzerlerini kalın ve koyu renkli torbalarla ve popülasyonun 3 metre daha dış tarafı da dahil olacak şekilde kapatmak oluyor ki ışık alamayıp tamamen ölsünler.

Eğer bunu görüp te sökerek yok etmeye kalkarsanız kopma, anında ortaya çıkan küçük parçacıklar da kendi kolonilerini oluşturabilir. Bu yüzden bu canlıları görünce doğrudan çevre bakanlığı yada liman başkanlıklarına haber verin ki işin uzmanları gereken müdahalede bulunabilsin.

En önemlisi ise bu bitkileri akvaryumlarda görürseniz, o kişileri uyarın ki denizlere ulaşma şansı kalmasın.

Saygılarımla.