Amonyak atımı ve yanık kalma

Aminoasitler protein yapımında kullanıldığı gibi başka aminoasitlere dönüşebilir ya da farklı işlemlerden geçerek enerji elde edilebilir.Makalenin asıl konusu ise bu enerji elde edilmesiyle bağlantılı.

Aminoasitlerden enerji elde edilebilmesi için öncelikle amino grubunun(NH2)aminoasitten ayrılması gerekir.Daha sonra ise geriye kalan karbon iskeletlerinden enerji elde edilir.Ortaya çıkan amonyak kana verilir ve tatlı su balıklarında solungaçtan suya difüze olur.Toklukta aminoasitler trigliseridleri oluşturan yağ asitlerine ve gliserole çevrilir ve yine aminoasitlerden amino grubu ayrılmak zorundadır.Bu durumda kana yine amonyak salımı olur.Amonyağın asıl üretim noktaları bu noktalardır.Açlıkta ise kas hücrelerinin proteinleri yıkılarak kana aminoasit sağlanır.Bu aminoasitler daha sonra vücudun enerji ihtiyacını karşılamak üzere glikoza ve keton cisimlerine dönüştürülürler.

Şimdi kana amonyak salındı.Ordan da difüzyonla suya geçti.Daha sonra bizim yararlı bakterilerimiz bunları nitrata çevirdi.Yanık kalmayı ise nitrat fazlalığı sonucu balığın büyümemesi olarak nitelendiriyoruz.Peki bu nasıl oluyor?Sebepleri nelerdir?Onları irdeleyelim.

Artan nitrat sonucu balığın kanındaki amonyağın suya difüze olması zorlaşır ve kandaki amonyak düzeyi artar.Vücut bundan etkilenmemek için çeşitli savunma mekanizmalarını devreye sokar.Bunlardan birisi de a-ketogulataratı amonyak bağlayıcısı olarak kullanmaktır.Kanda artan amonyağı bağlayarak glutamata dönüştürür ve amonyak düzeyinin korunmasını sağlar.Sonrasında glutamat diğer aminoasitlere amino grubunu transfer eder ve aminoasit sentezi yapılır.Bu durum sürekli olarak vücuttaki protein miktarını artırır ve vücuttaki dengeler bozulmaya başlar.Protein zehirlenmesi dediğimiz olaya adım adım yaklaşılır.Sudaki nitratın yoğun olduğu durumlarda balığa proteince zengin diyet uygulanmamalıdır.Çünkü karaciğerde artan trigliseridler yağlanmaya yol açar ve karaciğerin fonksiyonunu azaltır.Bu da balığı bahsettiğimiz yönde daha da zora sokar.

 

Bu durumun bir de sudaki oksijen durumuna göre değişimine bakalım.Kanda karbondioksit arttığında ve oksijen azaldığında kanın pHı bir miktar düşer.Düşen bu pH ise vücuttan artı iyonlar uzaklaştırmakla giderilebilir.Bu nedenle kana amonyum verilir ve uzaklaştırılmaya çalışılır.

Gelelim yanık kalma mekanizmasına.Kanda NH3 arttığından dolayı a-ketogulatat adlı bileşik amonyağı bağlar ve hızla glutamata dönüşür demiştik.Ancak bu reaksiyon şöyle olmaktadır.

a-ketoglutarat+NADPH+H+NH3--->Glutamat+NADP

Makalenin başında da söylediğim gibi bileşiklerin ne olduğunu anlamaya çalışmamızın çok faydası yok.Temel olarak bazı şeyleri anlamaya çalışmak yeterlidir.

O nedenle bu reaksiyonun yaptığı değişikliği basitçe anlatırsak;a-ketglutarat vücutta oksidatif fosforilasyonda(oksijen kullanılarak enerji elde etme yöntemi)kilit ve zorunlu elemanlardan biridir.Bu sebeple a-ketogultaratın azalmasıyla enerji elde edimi ciddi oranda düşer.Bu da balığın yeterli enerjiyi sağlayamadığı için büyüyemediğini gösterir.Elde edilen az enerji ise öncelikle hayatsal faaliyetlerin sürdürülmesi için kullanılmak zorundadır.

Balık bu etkilere maruz kaldıktan sonra su şartlarının iyileştirilmesiyle beraber yapılması gereken şey özellikle C vitamininden zengin diyet uygulamaktır.C vitamini vücudu azotlu bileşiklerin etkisinden kurtarır ve canlının fonksiyonları düzene girer.

Anlatılması gerekenleri basit bir dille anlatmaya çalııştım,sizleri daha fazla sıkmamak adına makaleyi noktalıyorum.

Saygılar...

Onur ŞAHİN.

unotim1232009-05-24 12:59:10

Yararlı bir makale olmuş. Küçük akvaryumlarda balık besleyip, yanık kalmalarına neden olanların okumaları gereken bir makale.
Paylaşım için teşekkürler.

Onur,ellerine sağlık güzel bir çalışma olmuş. Ancak ne kadar anlaşılır bir dil de yazdım desen de,  üç sefer okumak zorun da kaldım.

Ercan abi konular akademik boyuta geçtikçe malesef ancak bu kadar yapabiliyorum.Ben yine de elimden geldiğince bilmeyen birinin anlayacağı şekilde yazmaya çalıştım.Gerekirse tekrar okuyup düzeltmeye çalışabilirim.

Onur bey,

Teşekkür ederim Barış Bey.Burda kendimizi ispatlama derdi taşımayıp,hobiyi geliştirme gayesiyle birşeyler araştırıp paylaşmaya çalışıyoruz.Bedavaya bilgi dağıtmak oldukça güzel bir şey.Yaptıklarımın bir işe yarıyor olması gerçekten beni sevindiriyor. unotim1232009-05-24 14:14:58

Teşekkürler, aslında mantık belli, sudaki nitrat artınca kandaki bazı maddeleri etkiliyor ve fonksiyonlarını azaltıyor ve balığın yetersiz besin alabilmesine neden oluyor. Buda yetersiz besin alan balıkta normal olarak besinleri büyümek için değil, yaşayabilmek için hayati kısımlara veriyor. Tüm canlılarda bu gibi durum bildiğim kadarıyla olması gerekiyor.

Emre Bey,yeterli besin demeyelim de besinden yeterli enerji sağlayamıyor diyelim.

Onur harika bir iş çıkarmışsın. Engin bilgilerinle bizleri gene aydınlatmaya devam ediyorsun.

[QUOTE=unotim123]Emre Bey,yeterli besin demeyelim de besinden yeterli enerji sağlayamıyor diyelim.[/QUOTE]
Teşekkürler düzelttiğiniz için, ben besin alamıyor derken kandaki maddeleri kullanmada sıkıntı yaşıyor demek istemiştim. Ama sizin dediğiniz gibi sanırım daha anlaşılır.

Kaynak balığın beslenme şekline göre değişir.Bitkisel yemlerde de C vitamini vardır,hayvansal yemlerde de.Kaliteli yemler kullanılarak yeterli C vitamini zaten sağlanacaktır.Zengin derken kastım buydu.Aynı zamanda eğer balık bezelye yiyorsa bezelye de verilebilir.Onun da toksik maddeleri arındırma özelliği var.

Birşey merak ediyorum, izninizle sormak istiyorum. Şimdi hazır toz konsantrelerdeki C vitaminlerini insan vücudu sindiremiyor bunu biliyorum. Peki bu balık yemlerindeki C vitamini balıklar sindirebiliyor mu? Yani eğer aynı şekilde elde ediliyorsa balıklar bu C vitaminini sindiremeyebilirler.

Vitaminler sindirilmeden kana karışırlar Emre Bey.Sindirilmesi veya sindirilmemesi gibi bir durum söz konusu değil.

O zaman benim bilgim yanlış, vaybe ben yıllardır yanlış biliyormuşum.:D Düzelttiğiniz için teşekkürler, valla bilgim o vitaminlerin yani toz olanların yapısının insanların kullanabileceğinedn sert yapıda olduğu gibi biliyordum. Sizce bu ne kadar doğru?