Bitkilerde Makro Besinler
Her maddenin başlığında ilk olarak bu maddelerin bitki metabolizmasında ne işe yaradığının örneklerini verecek, sonra akvaryuma ne yolla girdiklerine değineceğim. Ardından eksikliklerindeki belirtilere ve ne yollarla miktarlarının arttırılacağına değineceğim. Yazının sonunda ise birkaç ufak not olacak.
N(Azot):
Aminoasitlerin temel yapı taşlarındandır. Her canlı için vazgeçilmezdir. Aminoasitlerin yapı taşı olduğu için doğal olarak enzimlerin ve proteinlerin inşasında da kullanılır. Enzimler ve proteinler de canlıların her türlü hayati fonksiyonunda yer aldığı için eksikliği durumunda bitkinin her türlü yaşamsal fonksiyonu etkilenir.
Akvaryumda genelde amonyum, amonyak, nitrit ve nitrat şeklinde bulunur ve bu şekilde bitkilerce kullanılabilir. Ayrıca atmosferdeki azot gazı(N2) da suda çözünmüş halde bulunur ama bu bitkiler tarafından kullanılamaz.
Akvaryuma yemler ile girer. Yemlerdeki proteinler ve enzimler balıkların sindirim sisteminde parçalanarak aminoasitlere ayrışır. Bu aminoasitlerin gerekli olanları vücutta kullanılıp geri kalanları çeşitli şekillerde vücutta yakılır ve sonuçta amonyak olarak solungaçlar vasıtası ile vücuttan atılır. Bundan sonra genelde biyolojik filtreleme ile nitrit ve nitrata çevrilirler. Bu evrelerin tamamında ortaya çıkan azot bileşikleri bitkilerce kullanılabilir.
Yemler ile balığın vücuduna giren azotun diğer atım yolu da dışkılamadır. Bu şekilde atılan azot miktarı çok yoğun değildir, yemlerin sindirilmeyen bir bölümü bu şekilde atılır. Dip çekimi yapılmazsa suda bakterilerce parçalanır ve yine ortaya amonyak çıkar.
Potasyum ve fosfor eklemeleri için hesaplar zaten yaziliymiş. Nitrat için:
1 litre saf suda çözülecek 40 gram potasyum nitrattan çekilecek her 1 cc 100 litrelik akvaryumda 0,25 ppm nitrat artişi sağlar.
Azot eksikliği belirtileri:
Eksikliğinde eski yapraklar hızla sararır. Yalnız sararma sadece azot eksikliğinin belirtisi değildir. Yeni yapraklarda gelişim yavaşlar. Zamanla yapraklar yumuşamaya başlar ve eski yapraklardan başlayarak ani şekilde erime baş gösterir.
Azot eksikliği olduğu anlaşılınca yapılabilecek iki şey vardır. Bunlardan biri suya balık eklemek veya yemlemeyi arttırmaktır. Diğer yöntem de kimyasal ekleyerek azot miktarını arttırmaktır. Fakat kimyasal kullanımı test yaparak gerçekleştirilmeli, çok hassas davranılmalıdır. Aksi halde tüm balıkların zehirlenebileceği bir durum ortaya çıkabilir. Sonuç da genelde ölümdür... Bu sebeple kimyasallar konusunda da akvaryum konusunda da belli bir bilgi birikimi ve tecrübesi olmayanlara asla tavsiye etmem. Bu uyarıya rağmen kimyasal kullanacak olanlar zirai gübreleri tercih etmesinler. Hem çok yoğundurlar hem de istenmeyen maddeler de suya eklenebilir. Gübrelerdeki azot da genelde üre veya ürik asit formunda olduğundan akvaryumda kullanımı istenmeyen sonuçlara sebep olabilir. Kullanılacaksa potasyum nitrat kullanılmalı, kullanmadan önce akvaryumda amonyum, amonyak, nitrit ve nitrat testlerinin hepsi yapılmalı ve madde eklenirken çok hassas davranılmalıdır.
Akvaryumda bulunan ve sıkça adı anılan kimi azot kaynaklarının formülleri:
Azot Gazı: N2 (bitkilerce kullanılamaz)
Amonyum: NH4 (özellikle pH'ı düşük ve filtrasyonu yetersiz akvaryumlarda bolca bulunur)
Amonyak: NH3 (Balıkların solungaçlarından atılan azot bileşiği budur)
Nitrit: NO2
Nitrat: NO3
Fosfor(P)
Başta DNA olmak üzere pek çok önemli molekülün yapısına katılır. DNA'da nükleoitidlerin birbirine bağlanmasını sağlar. Yeni DNA yapılacaksa, yani özellikle hücreler bölünüp çoğalacaksa fosfor olmazsa olmazlardandır. Bunun dışında RNA yapısına da katıldığından sadece hücre çoğalmasında değil hücrelerin yaşamının devam ettirilmesinde, proteinlerin sentezlenmesinde de devamlı gereksinim duyulur. Bunun dışında da pek çok yaşamsal maddenin üretiminde önemli roller oynar.
Suya yemlerle beraber bolca girer. Genelde akvaryumda fosfat(PO4) olarak bulunur. Azot kadar yoğun kullanılmadığı için azotla kıyaslanırsa suda az miktarda bulunması yeterlidir. Fazlası yosunları tetikleyici özelliktedir ve özellikle yosuna karşı hassas canlıların(sert mercanlar vs) beslendiği deniz akvaryumlarında, yosunlandığında büyük sorunlar yaşayan ince ve küçük yapraklı bitkilerin bulunduğu bitki akvaryumlarında kontrol altında tutulması gerekir.
Akvaryumda en az 0,2 ppm, en fazla 1 ppm olmasını tavsiye ederim.
Fosfor eksikliğinde:
Eksikliğinde bitki gelişimi ciddi şekilde yavaşlar hatta tamamen durur. Belirtiler azot eksikliğindekine benzer. Sararma genelde yaprak kenarlarından başlayıp merkeze doğru ilerlerken kimi bitki türlerinde geniş lekeler halinde sararma olabilir. Bu tip bitkilerin teşhisinde dikkatli olunması gereken bir nokta vardır; leke halinde sararmalar potasyum eksikliğinde de görülür.
Eksikliğinde akvaryuma K2PO4(potasyum fosfat) eklenebilir. Yarım litre saf suya 35 gram K2PO4 eklenir. Bir şırınga ile bu çözeltiden çekilecek her 1 ml 100 litre akvaryum suyundaki fosfat miktarını 0,5 ppm arttıracaktır.
Potasyum(K)
Bitkilerin hücre çoğalması ve özellikle kök oluşumunda çok önemli yeri vardır. Genelde bitkinin her yaşamsal fonksiyonu için önemli olsa da bu iki özelliğin üzerinde durmamın sebebi potasyum eksikliğinin teşhisinin püf noktasını belirtmektir. Azı zararlıdır, çoğu da zararlıdır. Hatta bitkilerin çokluğu durumunda olumsuz etkilendikleri tek makro besindir bile denebilir.
Bitkiler tarafından en çok harcanan makro besindir. Suda 15-20 ppm civarında bulunmalıdır. Bu değerlerin altına inmemeye veya üstüne çıkmamaya dikkat etmek yerinde olacaktır.
Potasyum eksikliğinde:
Eksikliğinde özellikle kök gelişimi olamak üzere gelişim hızı düşer hatta aşırı durumlarda durur. Yapraklar leke halinde sararma ile beraber önce delinmeye başlar, sonra bu delikler genişlemeye başlar. Zamanla yapraklar ölür ve dökülür.
Diğer makro besinlerin aksine akvaryuma yemlerle yeterince potasyum sağlamak zordur. Özellikle yoğun bitkili tanklarda potasyum eksikliği sık görülür. Elodea, saz vb. Çok hızlı büyüyen bitkilerden bolca varsa potasyum eksikliğine dikkat edilmeli, mümkünse belirtiler görülmeden azar azar eklenmelidir.
Eksikliğinde potasyum sülfat(K2SO4) ile gerekli ihtiyaç sağlanabilir. Tabii aynı zamanda azot eksikliği varsa potasyum nitrat(KNO3) da kullanılabilir. Sadece potasyum eksikliği üzerinde durduğumuzdan hesabı potasyum sülfat üzerinden vereceğim.
1 litre saf suda 110 gram K2SO4 çözülür. Bu çözeltiden şırınga ile 1 ml çekilip akvaryum suyuna eklenirse 100 litrelik bir akvaryumun potasyum değerini 0.5 ppm arttıracaktır. Bolca ihtiyaç duyulduğu için 100 litrelik akvaryumdaki potasyumu 10 ppm arttırmak için bu çözeltiden 20 ml eklenebilir. Yalnız ihtiyaçtan fazlasını eklememek gerekir.
Titrasyon ile test edilemediği için doğal olarak piyasada azot ve fosfor bileşiklerindeki gibi titrasyon testleri yoktur. Bu sebeple kimi firmaların sıvı halindeki kapsamlı test kitlerinden potasyum testi çıkmazsa firmaya sinirlenmeyin, normaldir.
Notlar:
- İnternette pek çok yerde potasyum eksikliğinde potasyum permanganat kullanılması tavsiyesinin verildiğini gördüm. Açıkçası bu inanılmaz bir hata olur. Potasyum permanganat çok güçlü bir zahirdir, akvaryumun bütün biyolojik dengesini yok etmesinin yanında balıklar için de büyük tehlikeye sebep olur. Öldürmeyecek dozda kullanılsa bile uzun vadede balıklarda karaciğer rahatsızlıklarına sebebiyet vermektedir. Kısacası potasyum permanganat akvaryumda kullanılmaması gereken maddelerin başında gelir. Dezenfekte etmek için kullanılacaksa o zaman da ayrı bir kapta kullanılmalıdır. (Potasyum permanganat piyasada Permasol adı ile satılan dezenfektanın içeriğidir)
- Potasyum eklemelerinde dikkat edilecek bir husus vardır. Eğer azot ve fosfor içeriğinde bahsettiğim potsyumlu bileşikler kullanılacaksa eksikliği o zaman potasyum sülfatın miktarını da ona göre azaltmak gerekir ki akvaryumda çok fazla potasyum birikimi olmasın.
- Azot eklemesine çok dikkat edilmelidir. Özellikle amonyak ile bu açık kapatılacaksa(ki asla tavsiye etmem, tehlikelidir) çok dikkatli ölçümler yapılmalı, amonyak suya direk eklenmemeli, önce saf su ile derişimi düşürülmelidir.
Aklıma geldikçe notlara eklemeler yapacağım.
Yazı tamamen bana aittir, isim belirtilmeden ve benden izin alınmadan tamamı veya bir kısmı başka yerde kullanılamaz.
Saygılarımla;
Onur UYGUN
EK: Lütfen aşağıda konunun devamındaki mesajları da inceleyiniz. Aralarında önemli bilgiler yer alıyor.
Beğenenler: [T]180040,alperenozen[/T][T]182051,leventcelk[/T][T]184563,Drberk[/T][T]188087,akinoncul[/T][T]123468,ozkan61[/T][T]188814,Emihcioglu[/T][T]134927,O5man[/T][T]96764,iwagumi[/T][T]200733,ibrahim3444[/T][T]168086,brigantes[/T][T]195708,wolverin[/T][T]178865,ziyasenkaya[/T][T]210712,tkahramaner[/T][T]189427,selahaddinn[/T][T]226200,Genç__Akvartist[/T][T]229924,Amati340[/T][T]235507,holyline[/T][T]177193,dilhan[/T][T]194895,Alisan[/T]
Teşekkür Edenler: [T]178452,libertus[/T][T]180106,Mcanerf[/T][T]188814,Emihcioglu[/T][T]196004,Ibrahim90[/T][T]96764,iwagumi[/T][T]200733,ibrahim3444[/T][T]104261,turkaslan[/T][T]126256,atik2526[/T][T]210712,tkahramaner[/T][T]189427,selahaddinn[/T][T]235507,holyline[/T][T]177193,dilhan[/T][T]234041,Ganak[/T][T]229265,ahmetfiratozkaya[/T][T]194895,Alisan[/T]
+1: [T]188814,Emihcioglu[/T][T]235507,holyline[/T][T]177193,dilhan[/T]
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Dikkat edin, piyasada bazı uyanıklar gittigidiyor gibi sitelere ilan vermişler, 50 gramını 16 liraya satıyorlar. Bu fiyata bırakın 50 gramı, 2,5-3 kilo potasyum nitrat satın alınabilir.
Eğer küçük bir yerde yaşayıp da aradığı kimyasalı bulamayan olursa o zaman ben kargo ile çok yoğun miktarda olmamak üzere yollayabilirim.
NPK gübrelerin hazır olanlarını almamanızı tavsiye ederim. Özellikle çoğunun üzerinde miktarlar yazmaz. Yazsa bile içerik farklı olabilir. Mesela kullanımı sakıncalı olarak gördüğüm iki ürüne değineyim:
1) Sıvı NPK gübreler. Üzerlerinde net derişim yazmaz. Bu sebeple oranı ayarlamanız mümkün olmaz. Ayrıca azot olarak üre ve ürik asit içeriyor olabilir ki kullanımı akvaryumda pek olumlu sonuçlara sebep olmayabilir. Mümkün olduğunca kullanılmamalıdır.
2) Damla sulama gübreleri. Çok ağır gübrelerdir. Mesela benim balıksız akvaryumda sıkça kullandığım Hortaline gübre üreye dayalı bir NPK+Mg gübredir. Kullanımı çok tehlikeli olabilmektedir. Ben ayarını iki defa kaçırdım. Birinde 150 adet 1 metreyi geçmiş elodeaların hepsi öldü, diğerinde de yeşil su problemi ve aşırı yosunlanma oldu. Yosunlardan kurtulamayınca bitkilerden oldum. Damla sulama gübrelerini kullanırken çok çok dikkatli olunmalıdır. Örnek vermek gerekirse 1 kilo Hortaline ile tek seferde 300 dönüm arazi gübreleniyor.
Kısacası yukarıda verdiğim kimyasalları kullanın. Bu sayede hem daha güvenli olur, hem de hangi madde gerekiyorsa onu eklemiş olursunuz. Mesela fosfor eksikliği ve azot fazlanız varken hazır NPK ekleyerek ortama fosfor ve potasyumla beraber fazladan azot verirsiniz ki bu balıklarda zehirlenme ile sonuçlanabilir.
Ayrıca yukarıda yazdığım kullanımların deneyimsiz kişilerce denenmemesini tavsiye ederim. Kullanamdan önce mutlaka ölçüm yapın. Mesela nitrat eksik zannederken yeterince nitratınız olabilir, belki sorun demir eksikliğidir. Siz bu durumda ortama potasyum nitrat eklerseniz tüm akvaryumu riske atmış da olursunuz. O yüzden mümkün olduğunca ölçüm şart.
ÖNEMLİ:
Zaten bol balıklı bir akvaryumda potasyum haricindeki maddelerin eksik olma ihtimali çok düşüktür. Sorunu ilk olarak mikro besinlerde aramak gerekir. Mikro besinleri yeterince ekliyorsanız o zaman sorunu makro besinde aramak lazım.
Beğenenler: [T]178865,ziyasenkaya[/T][T]229924,Amati340[/T]
Teşekkür Edenler: [T]96764,iwagumi[/T][T]208684,Mtndgn[/T][T]152490,innersilence[/T]
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Teşekkür Edenler: [T]96764,iwagumi[/T]
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Aslında uzun süredir bu tip bilgileri bitkiler bölümünde veriyorum da konu açmayıp hep soruları cevaplarken parça parça verdiğim için bilgiler zamanla konular arasında kaynayıp gidiyordu. Ayrı başlık açınca iyi oldu.
Uğur Bey; çok teşekkür ederim.
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Hormonlarla çalışmaya uzun süre önce başladım. Pek çok bitki telef oldu, pek çoğunda orantısız gelişim oldu.(yaprağı gelişmeyip boyum kadar kök salanlar veya tam tersi) Sonunda tutturmaya başladım. Deneyimlerimi ileride yavaş yavaş paylaşmaya başlayacağım. Tek sorun hormonlar bitti yenilerini getirtmem lazım. Tek korkum da okuyanların bilinçsizce deneyip "Anlattıklarınızı yaptım tüm bitkilerim öldü" demeleri. Bu yüzden hormon paylaşımlarına biraz daha vakit var. Yoksa linç edilirim.
Bir de bitkilerin su dışında gelişimleri ile ilgili denemelerim devam ediyor. şimdiye kadar anubias, bazı cryptocoryne türleri ve gül ile denemelerim oldu. 2 gün içinde Hemianthus Callitrichoides ile denemeye start vereceğim. Yaptığım denemelerin bir kısmı başarılı, bir kısmı başarısız oldu. Özellikle su dışında yetişenler su altına alındığında ciddi sorunlar yaşadım. Hele cryptocoryneler su dışına alınca da oradan su altına alınca da çoğu yaprağı döktüler. Bu aşamada çok kayıp yaşadım. 3-4 ay içinde bununla ilgili de paylaşımlarım olacak. Denemeler devam ediyor.
Bir de uzun vadeli projem var ki para bulabilirsem gerçekleşecek, o işte hobiciler arasında bir ilk olacak. Yapabilirsem bomba gibi olacak. Ama çok yatırım gerektiriyor. Önce faturaları yatırmam lazım yoksa elektrikleri kesecekler.
Aylardır çok uğraştık, forumda herkes elinden geldiğince bitkiler bölümüne özen gösterdi ve artık meyvelerini vermeye başladı ve bitkili akvaryum sahiplerinin sayısı artmaya başladı. Hakikaten öyle bir hastalık ki insan balığı bile makro besin fabrikası gibi düşünmeye başlıyor. Şimdi bitki bölümü iyice hareketlendi, ben de yavaş yavaş hem kendimi geliştirip hem de daha ileri paylaşımlar yapmaya ve bilgili kişileri de bu yönde teşvik etmeye çalışıyorum. İnşallah yakın bir zamanda forumca çok daha yüksek bilgi birikimi ve tekniklere sahip olacağız.
Beğenenler: [T]178825,ozgurrrrr[/T]
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Ben bir aralar tüplü sisteme geçmeyi düşünürken habire rüyamda Selenoid valf'ler co2 tüpleri falan görmeye başlamıştım baktım olacak gibi değil mayalı sisteme devam dedim Makro besinlerden sonra mikro besinlerle ilgili bir makale de tam yerinde olacaktır. Böylece elimizin altında çok yararlı bir kaynak olacak ve ben bitki yetiştiremiyorum diyene sunulabilecek bir yazı dizisi olacak sitede.
Gerçekten dediğiniz gibi bitkiye merak saran ve yönelen çok kişi oldu ve artık aramızdaki muhabbetlerimiz hangi bitki hangi ışık yerine şu bitkinin şu şu ihtiyaçları var şu floresanın teknik özellikleri şudur gibi daha teknik ve bilgilendirici yönlere kaymaya başladı. Bitkilerle uğraşmak kadar zevkli bu konularıda takip etmek. Özellikle benim gibi çevrenizde bitkili akvaryumu bırakın akvaryum olayına ne anlıyorsun şu otlardan ve aynı yerde yüzüp duran balıklardan diyen insan çok olunca site benim için daha eşsiz bir kaynak ve paylaşım yeri haline geliyor.
Yeni çalışmalarınızıda ilgiyle takip edeceğim. Bu arada elektrik faturasını yatırmaya giderken benimkinide yatırırmısın yarın son günü ve ben üşengeçlikten 10 gündür yatıramadım
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Dikkat edin, piyasada bazı uyanıklar gittigidiyor gibi sitelere ilan vermişler, 50 gramını 16 liraya satıyorlar. Bu fiyata bırakın 50 gramı, 2,5-3 kilo potasyum nitrat satın alınabilir.
[/QUOTE]
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Potasyum ekleme işini KCl (Potasyum Klorür) ampüller ile yapabilirmiyiz?Bilgilendirirseniz sevinirim.
Saygılarımla
[/QUOTE]
Potasyum klorürün iki dezavantajı var.
Bunlardan biri klorür ile amonyağın tepkimeye girmesi ile oluşabilecek zehirli maddelerdir, diğeri de potasyum klorürün fazla miktarda olduğunda balık metabolizmasına ciddi olumsuz etkileri olabilmesidir.
Az miktarda kullanıldıında sorun çıkmayabilir ama yoğun kullanımdan kaçınılması iyi olur.
Batuhan Abi; zaten son günlerde hiç bir yer potasyumlu malzemeleri satmaz oldu. Ben bile fellik fellik potasyum sülfat aryıyorum. Sonunda polis içeri alacak sen bombacı mısın diye ondan korkuyorum.
Teşekkür Edenler: [T]96764,iwagumi[/T]
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
Potasyum sülfat bildiğim kadarı ile pH'ı düşürüyor. Yalnız eklediğimiz miktar düşük olduğundan pH'a çok büyük bir etkisi olmayacaktır. Ayrıca suda çözünen her iyonik madde gibi iletkenliği de arttırıyor ama yine çok düşük miktarda kullanıldığı için etkisi olmaz.
Neon ve benzeri amerikan tetraları, ramirezi gibi hassas amerikanlarda düşük sertlikte bile sorun yaşamadım.
Teşekkür Edenler: [T]89683,Aseuz[/T]
Üye imzalarını sadece giriş yapan üyelerimiz görebilir
