Frontoza'lara canlı yem verilirmi ?

Hava kesesi, balıkların su içerisinde vertikal olarak seviyelerini ayarlamalarında ve denge sağlamalarında rol oynayan önemli bir organdır. İnce bağırsağın bir ilavesi olup, çok ince zar şeklinde bir cidarı vardır. İçinin hava dolu olması nedeniyle bazı omurgalıların akciğer boşluklarına benzemektedir. Bu organlar bazen tek başına bir solunum organı olarak da fonksiyon görmektedir (Örneğin Dipnoi’lerde). Çalışma tarzı denizaltılardaki prensibe çok yakın benzerlik göstermektedir. Nasıl ki bir deniz altı belli derinliklerde kalabilmesi için safrasındaki suyu boşaltır veya safrasına su doldurursa, balıklar da su içerisinde sabit bir seviyede kalabilmeleri için hava keselerindeki gazı boşaltır veya keseye gaz doldururlar.

Bu kese, bir deri kıvrıntısından meydana gelmiş ve etrafı gayet sık kan damarlarıyla donatılmıştır. Kese üzerinde diffüz şekilde dağılmış bulunan kılcal kan damarları, içerdeki gazı absorbe etmek veya atmak niteliğindedir. Bu nedenle, balık hava kesesindeki gazı istediği zaman doldurup boşaltabilir.

Cyprinidae familyasında hava kesesi iki loplu olup, ön lop ile iç kulağın denge-işitme merkezi arasında bir bağlantı bulunmaktadır. Bu bağlantıyı, 4 küçük kemiğin yan yana gelmesinden oluşan ve Weber apareği denilen özel bir yapı sağlamaktadır. Bu sayede dış ortamdaki basınç değişimleri hava kesesi yoluyla iç kulağa iletildiğinden Cyprinidlerde titreşimlere karşı duyarlılık artmıştır.

Balık bu keseleri gaz ile doldurduğunda daha az bir yoğunluğa sahip olacağından suyun yüzeyine çıkma imkanı bulacaktır. Eğer hava, kese içerisinden atılıcak olursa bir öncekinin aksine balık suyun derinliklerine inecektir. Böylece balığın su içindeki seviyesi, yüzme kesesi içindeki havanın durumu ile tanzim edilmiş olacaktır.

Salmonid ve Cyprinid’lerde bu kese, gayet ince pneumatik bir kanal ile özafagusa bağlanmaktadır. Fakat bazı balıklarda (Percidae familyasında) doğumdan biraz sonra bu kanal dejenere olur. Yumurtadan henüz çıkmış yavruların hava keselerinde önce hava bulunmaz ve bu yüzden kese sönük vaziyette durur. Fakat yumurtadan çıktıktan kısa bir süre sonra aklı başına gelen küçük yavrular su yüzeyine çıkarak ağızlarını açar ve bu keseyi hava ile doldururlar. Percidae familyasında genç yavrular yumurtadan çıktıktan sonra 5-8 gün asla su yüzeyine çıkmadıklarından pneumatik kanal giderek kaybolur ve hava keselerinde hava kalmaz.

 Kesenin normal fonksiyonunu yapabilmesi için hava ile dolup boşalması şarttır. Bu nedenle hava kesesi kapalı olan balıklarda kesedeki havanın emilmesi veya tekrar keseye doldurulması kesenin etrafında yer alan kılcal damarlarla sağlanmaktadır. Hava kesesinin bazı kısımlarından meydana gelmiş olan pneumatik bezler, su basınçlarına otomatik olarak uyan, özel bir basınçtan etkilenen reflekslerle tanzim edilerek bu fonksiyonu yerine getirirler.

Zeminde yaşayan balıkların çoğunda hava kesesi ergin safhada mevcut değildir (Blennius fluviatilis, Cottus gobio, Pleuronectes flesus, Gobius sp.)