Lepistes (makale)

Lepistes (Poecilia reticulata)

Hangimizin evine girmedi ki bu sevimli yaratıklar. Akvaryumu olan birçok kişi bu narin ve renkli balığın büyüsüne kapılıp kısa bir süre de olsa onları evlerinde misafir etmiştir. Gerek fiyatının uygunluğu gerek renkli ve barışçıl oluşu gerekse kolay üreyebilmesi sebebiyle tercih nedeni olmuşlardır. İlk defa akvaryum kuran bir kişiye genellikle önerilen balıkların başında gelir. Kulaktan dolma bilgiler, bazı akvaryumcuların hobiciyi yanlış yönlendirmesi hevesle başlanılan bir serüvenden drama sürüklenebilecek durumlara yol açabilir. Hâlbuki bu nazlı balığın beslenmesi belli bir tecrübe, uygun şartlar ve ilgi gerektirir.

            Orta ve Güney Amerika kökenli olan lepistes; Venezuela, kuzeyindeki Trinidad ve Barbados ve kuzey Brezilya bölgelerinde doğal olarak bulunur. Doğal ortamlarında sivrisinek larvası ve suda yaşayan bazı canlılarla beslenir.

            Orijinal ismi Poecilia reticulata olan bu canlının akvaryum dünyasında farklı isimleri vardır. Lepistes, gupi, gökkuşağı gibi farklı şekillerde adlandırılmışlardır. Bu türün pek çok varyetesi bulunduğu için renklerine, kuyruk şekillerine, büyüklüklerine bakılarak farklı adlandırmalar yapılmıştır. Grass, mosaic & cobra, ribbon, swallow, sword tail, tuxedo gibi ayrımlar yapılmıştır.

            Lepistesler günümüzde doğal ortamlarındaki su değerlerine göre biraz farklı şartlarda yaşamaktadırlar. Akvaryumlarla tanışmalarından sonra farklı su değerlerine zamanla uyum sağlamışlardır.  Ph: 7.0 – 8.0, C^o: 22^o – 28^o, F: 71,6F – 82,4F değerleri balık için uygun su şartlarıdır.

            30 – 40lt’den büyük tanklar balıklar için uygun ortamı sağlamamızda önemlidir. İyi bir filtrasyon, sabit ve ideal sıcaklık, belirli periyotlarda su değişimi tüm balıklar gibi lepisteslerin yaşatılmasında da olmazsa olmaz şartlardandır. Eğer iç filtre kullanılacaksa akıntının hızına dikkat edilmelidir. Zira hızla devir daim eden su balığı hırpalayacak zamanla bitkin düşüp hastalanması hatta ölümüne sebep olacaktır. İç filtrenin debisini akvaryumun litresiyle karşılaştırılması önemlidir.

            Akvaryumun dekorunda bitki bulundurmak hem balığın stresini azaltıp sağlığını olumlu yönde etkileyecek hem de sık bitkilendirilmiş bir akvaryumda yavruların yem olmadan saklanıp büyüyebileceği bir nevi doğal ortamın oluşmasında önemli katkı sağlayacaktır.

            90lt’lik bir akvaryumda 40 kadar yetişkin lepistes besleyebilmek mümkündür. Fakat kontrollü veya kontrolsüz balıkların sayısı çoğalacağı için 3 dişiye 1 erkek düşecek şekilde balık sayısı hesaplanır ve makul miktarda balık koyulursa evde minik bir ekosistem kurmak mümkündür.

            Tank eğer bitkiliyse yaptığınız ışıklandırmaya balıklarınızı da düşünerek bir sistem oluşturursanız balıkların da bu ortama uyum sağlamaları daha hızlı ve sorunsuz olacaktır. Ancak eğer akvaryum bitkili değilse ışığı sürekli açık tutmak hem bütçeye hem de balığın sağlığına zarardır. Bunun yerine yine belli bir sistem oluşturulursa balığın stresi azalacak ve ışığa zamanla alışacaktır. Örneğin günlük 3 kez yemleme yapıyorsanız bu yemleme zamanlarında ışığı açıp belli bir süre sonra kapatırsanız balıklar bu düzene alışır ve bir vakit sonra siz ışığı açtığınızda hepsi yem yemek için su yüzeyine toplanırlar.

             Lepistesin erkeği canlı ve göz alıcı renklere sahiptir. Lepistes dendiğinde kafanızda oluşan balık genellikle erkektir. Zaten lepistesin bu kadar çok sevilip yaygınlaşmasında renkleri bir numaralı etkendir. Dişiler ise erkeklere nazaran daha soluk renktedir. Fakat kuyruklarının renk ve desenleri bazen erkek bir lepistesin kuyruğundan bile güzel olabilir. Ayrıca diğer canlı doğuran türlerinin erkeklerinde bulunduğu gibi lepistes erkeğinin gövdesinin altında da “gonopod” adı verilen anüs yüzgecine sahiptir. Dişilerde ise gonopod bulunmaz. Üreme yüzgeçleri bulunur. Erkekler 3.5 – 4 cm, dişiler 5 – 6 cm olabilirler.

Gupiler canlı doğurarak ürerler. Erkek dişiyi dölledikten ortalama 28 gün sonra anne karnındaki yumurtalar çatlamaya başlar ve yavrular suya ilk ayak basışlarından bir müddet sonra yüzmeye başlarlar. Diğer balıklardan farklı olarak canlı doğuranlarda döllenme sırasında yumurtalar görülmez. Döllenme anne karnında gerçekleşir. Yavruların doğması su şartlarına ve sıcaklık durumuna göre erken ya da geç olabilir. Yetişkin bir dişi lepistes ortalama 40 adet yavru yapabilir. Ancak yavrular doğduktan sonra anneye veya bir başka balığa yem olabilir. Bu nedenle ya akvaryum ortamı balığın saklanacağı bir şekilde düzenlenmeli ya da anneyi doğuma yakın bir yavruluğa ayırmak mümkündür. Piyasada bu iş için faklı ürünler bulunmaktadır. Ancak en güzel ve sağlıklı yöntem birinci yöntemdir.

Yavruların beslenmesinde artemia, infuseria gibi yemler kullanılabilir. Yavrular biraz boy attıktan sonra yavrular için hazırlanmış yemlerden, pul yemlerden kullanmak balığın gelişimini hızlandırır. Uygun şartların sağlandığı bir akvaryumda yavrular 4-6 hafta arasında yetişkin boyuta gelirler. Ancak yavruların büyütülmesinde erkek ve dişilerin ayrı ayrı beslenmesi büyüme hızlarını olumlu yönde etkileyecektir. Çünkü cinsel olgunluğa ulaşan erkek yavrular dişi yavruları dölleyecektir. Erken hamile kalan dişilerin gelişimi yavaşlayacaktır. Bu yavaşlama balığın ömrünü, boyutunu ve yavru sayısını olumsuz yönde etkileyecektir. Bu nedenle kontrollü yaptığınız yavrulatma işlemlerinde yavruların cinsiyetleri belli olmaya başladığı zaman erkek ve dişileri ayırmak sağlıklı olacaktır. Zira dişiler tek bir döllenmeyle 5-6 ay erkeksiz yavru yapabilir.

Balığın beslenmesinde kaliteli pul yemleri tercih edebilirsiniz. Fakat diyetlerinde canlı yem ve bitkisel ağırlıklı yemleri de bulundurmak faydalı olacaktır. Tek tip besleme balığı rahatsız edecektir. Örneğin yalnız yüksek protein değerli yemlerle veya canlı yemle beslemek balığın barsağının düzensiz çalışmasına ve sindirim sorununa neden olabilir. Yalnızca bitkisel beslemek de balığın gelişimini yavaşlatacaktır. Bu yüzden dengeli bir beslenme uygulanmalıdır.

Barışçıl bir tür oldukları için sert balıklarla yaşaması zordur. Bu nedenle en güzeli ya canlı doğuran grubu balıklardan bir karma kurmak ya da tek tür olarak lepistes beslemektir. Böylece kuracağınız akvaryumunuzun döngüsünü doğal bir şekilde sağlamış olursunuz.

Su kalitesi yüksek tutulduğu sürece bu balığı sağlıklı bir şekilde birkaç yıl yaşatılması mümkündür. Ani su değerlerinin değişiminde çabuk reaksiyon gösterir ve hastalanması olağandır. Özellikle sıcaklık değişimleri balığın beyaz benek olmasına yol açacaktır. Bu nedenle sabit ve uygun bir sıcaklık (26^o-28^o), dinlenmiş su ve bir miktar kaya tuzu balığın sağlıklı yaşatılabilmesi için gerekli koşullardır.

Unutulmamalıdır ki lepistesler güzel ve narin oldukları kadar sağlam ve dayanıklı bir balıktır. Ancak bu dayanıklılık sizin sağladığınız ortama göre farklılık gösterir. Biraz özen ve önem ile siz de sağlıklı balıklar yaşatabilirsiniz. Düzeniniz oturduğunda göreceksiniz ki lepistes vazgeçilmez bir balık.

                                                                          Berkan DİKİLİ

NOT: Çeviri veya alıntı değildir. İzinsiz çoğaltılması ve yayınlanması yasaktır.