Daphnia Moina

Daphnia, yaygın adıyla su piresi olarak bilinen tatlı su kabuklusudur. Bu yaygın ismi sadece küçük boyutları nedeniyle değil, aynı zamanda su içinde yaptığı kısa, kesintili, hoplama hareketleri nedeniyle almışlardır. Daphnia ve Moina birbirine çok yakın iki cinstir. Bu nedenle çoğu zaman birbiriyle karıştırılmaktadırlar.

Daphnia’ların vücudu, kafa ve yuvarlak bir kabuktan oluşur. Kafada bulunan antenler, hareketlerini sağlar. Geniş bileşik gözler kafanın yan tarafında bulunur. Daphnia’nın karakteristik özelliklerinden biri, bir dış iskelet gibi görev yapan kabuklarıdır. Bu kabuk pediyodik olarak değiştirilir veya atılır. Yumurta ve embriyonun geliştiği yumurta kesesi dişi bireylerin vücudunun sırt kısmındadır. Daphnia’da bu yumurta kesesi kapalıyken, Moina’da açıktır.

Moina’ların boyu, Daphnia’nın yarısı kadardır. Ergin Moina’lar (0,7-1 mm) yeni açılmış Artemia’lardan (0,5 mm) daha büyüktür ve ergin rotiferlerin 2-3 katıdır. Genç Moina’lar (0,4 mm) ise yeni açılmış Artemia’lardan daha küçüktür. Buna ek olarak Artemia tatlı suda hızlı bir şekilde ölüp besin değerlerini kaybederken, Moina’lar balıklar tarafından tüketilene kadar canlı kalır. Bu nedenle, Moina’lar tatlı su balık yavrularının beslenmesi için çok uygundur. Çoğu tatlı su balığının yeni açılmış yavruları, Moina’ları ilk besin olarak iştahla tüketir.

Daphnia (solda), Moina (sağda)

Singapur’da Moina micrura, çoğunlukla tavuk gübresiyle (nadiren domuz gübresi) zenginleştirilmiş göl sularında yetiştirilir ve 2 cm kadar olan bir çok tropikal süs balığı yavrularının tek yemi olarak kullanılır. Ne yazıkki, böylesine değerli bir yemin büyük miktarlarda üretilmesi için yapılmış çok az çalışma vardır.

Moina, organik maddelerin çürümekte olduğu, göller, havuzlar, geçici su birikintileri, sulama kanalları, yavaş akan sular ve bataklıklarda bolca bulunur. Moina, genellikle kötü su şartlarına karşı oldukça dayanıklıdır. Çözünmüş oksijen miktarı sıfıra yakın sularda bile hayatta kalabilirler. Lağım suyu karışmış sularda bile üreyebilirler. Moina türlerinin oksidasyon lagünlerindeki lağım sularının stabilize edilmesinde önemli bir role sahip oldukları rapor edilmiştir. Düşük oksijen seviyesine sahip ortamlarda hayatta kalabilmeyi, yüksek hemoglobin sentezleme kapasitesiyle başarırlar. Hemoglobin sentezlenmesi, sudaki çözünmemiş oksijen miktarıyla ilgilidir. Yüksek sıcaklık ve yüksek populasyon yoğunluğu da hemoglobin üretimine neden olabilir. Moina, Daphnia’nın aksine, ani sıcaklık değişikliklerine (5-31 °C) karşı oldukça dayanıklıdır. Üremeleri için ideal sıcaklık 24-31 °C’dir. 35 °C’de bile canlılıkları bir süre sürdürebilirler. Bu yüksek adaptasyon özelliğiyle özellikle sıcak bölgelerdeki ticari balık üreticileri ve evde canlı yem üreten hobiciler için çok idealdirler. 

Moina, bakteri, maya, fitoplankton ve çürümekte olan organik maddelerle beslenir. Moina populasyonları, fitoplanktonlar kadar, yeteri miktarda bakteri ve maya hücrelerinin bulunduğu ortamlarda da hızlı bir şekilde çoğalırlar. Moina, mavi-yeşil algleri (Microcystis aeruginosa) de tüketebilen çok az zooplanktondan biridir. Çürümekte olan bitki ve hayvan atıkları Moina’ların gelişmesi ve üremesi için yeterli enerjiyi sağlayabilir. Bu atıkların besin değeri, atığın menşei ve yaşına bağlıdır.

Moina eşeyli veya eşeysiz olarak üreyebilir. Normal olarak populasyondaki tüm dişi bireyler eşeysiz olarak üreyebilir. Uygun şartlar altında Moina 4-7 gün içinde üreme olgunluğuna ulaşır ve dişi başına 4-22 yumurta üretir. Her 1,5-2 günde bir yumurtlayabilirler ve her dişi tüm hayatı boyunca 2-6 kez yumurtlar. Ayrıca uygun şartlar altında hemen hemen açılan tüm Moina yumurtaları dişidir. Uygun olmayan ortam koşullarında erkek bireyler üretilir ve Artemia’da olduğu gibi dinlenme yumurtaları (ortam koşulları normale dönene kadar açılmayan yumurta) oluşmasına neden olan eşeyli üreme gerçekleşir. Moina’nın eşeysiz üremeden eşeyli üremeye geçişini tetikleyen şey, besin kaynağındaki ani değişikliktir (besinin ani şekilde değiştirilmesi veya besin azlığı). Bu değişiklik, dinlenme yumurtalarının sayısının artışına neden olur. Eğer populasyon iyi şekilde beslenirse dinlenme yumurtalarının sayısı azalır. Daphnia populasyonlarındaki artış, üremenin hızlı bir şekilde düşmesine neden olurken, bu durum Moina için pek geçerli değildir. Örneğin, 1 litre sudaki ergin Daphnia manga birey sayısı 30’u geçtiğinde, dişi bireylerde yumurta üretimi hızlı bir şekilde azalır. Bu sayı litrede 500 ergin bireye ulaştığında yumurta üretimi tamamen durur ve kültürün çöküşü gerçekleşir. Moina’da bu durumun gerçekleşmesi için litredeki ergin birey sayısının 5000’i geçmesi gerekir. Moina, Daphnia’ya göre yüksek populasyon yoğunluğuna daha iyi adapte olmuştur ve bu özellik daha küçük alanda daha fazla üretilebilmelerini sağlar. Bazı Moina türleri yüksek tuzlu ortamlarda da yaşayıp çoğalabilir. Bu özelliği ile tuzlu su akvaryumlarında da canlı yem olarak kullanılabilir.

Moina’nın besin değerleri yaşına ve beslendiği besin kaynağına göre değişir. Ergin Moina’lar yavru bireylere göre daha fazla yağ içerir. Aşağıdaki tabloda çeşitli canlı yemlerin besin değerleri beraberce verilmiştir. Maya ile beslenen Moina’ların bile diğer canlı yemlerle karşılaştırıldığında besleyici değerinin ne kadar yüksek olduğu görülmektedir. İçerdiği yağ asidi ve esasiyal amino asid değerleri (yüksek seviyede omega 3 içerir), çok değerli bir canlı yem olan Tubifeks’le hemen hemen aynıdır. İçerdiği protein (kuru ağırlıklarının yaklaşık %75’i) ve yağ miktarı Daphnia’ya göre çok yüksektir. Moina’lar ayrıca balıklar için çok önemli olan A ve D vitaminlerini içerir. A vitamini balıkların büyüme ve gelişimi için gereklidir ve aynı zamanda enfeksiyonlara karşı mükemmel bir koruyucudur. D vitamini tüm omurgalılarda olduğu gibi balıklarda da kemik gelişiminden sorumludur. Bununla birlikte Moina’lar beslendiği besine bağlı olarak az miktarda B ve C vitamini içerir. B vitamini balıklarda kasların gelişimini sağlarken, C vitamini deri oluşumu ve renklenmesi için gereklidir.

 

 Moina kültürü oluşturmak için çeşitli kaplar kullanılabilir. 40 litrelik bir akvaryum, üretim için kullanılabilir. Bu miktar bir hobicinin günlük Moina ihtiyacını karşılamak için yeterli olacaktır. Ticari amaçlı olarak büyük miktarlarda üretim için, tanklar, sarnıç özelliği taşıyabilecek betondan, paslanmaz çelikten, plastikten veya fiberglastan üretilmiş alanlar veya küçük göller kullanılabilir. Her durumda paslanmaz çelikten olsa bile boyanmış metallerden kaçınılmalıdır. Oluşturulan ortamın derinliği 90 cm’i geçmemelidir. 40-50 cm’lik bir derinlik uygun olacaktır. Sığ su derinliği, fitoplanktonların fotosentez yapabilmesi için ışığın iyi şekilde penetre olması sağladığı gibi oksijen difüzyonu için geniş yüzey oluşturur. Moina’lar kimyasallara karşı çok hassas oldukları için kimyasal kullanılması gerekir. Kullanılacak ortamın kimyasallarla temizlenmesine gerek yoktur ancak kullanılmadan önce direk güneş ışığına maruz bırakılması, kaptaki olası predatör yumurtalarının öldürülmesi için yardımcı olabilir.

 

Moina pesitisitlere, metallere (bakır ve çinko gibi), deterjanlara, çamaşır suyuna ve diğer toksik maddelere çok hassastır. Şehir suları, klorun uzaklaşması için en az iki gün bekletilmelidir veya kloru nötralize eden maddeler eklenebilir. Doğal kaynak suları veya akvaryumdan dip çekimi ile alınan su idealidir. Eğer hava kirliliği olmayan bir ortamdan toplanmışsa yağmur suyu da çok güzel bir ortam sağlar. Filtre edilmiş göl veya nehir suları da kullanılabilir. Sert, pH değerleri 6.5-9.5 arasında olan suları severler. Optimum su sıcaklığı 24-31 °C’dir. Düşük sıcaklık üreme verimini düşürür.

Suyun hafifçe havalandırılması, sudaki oksijenin artırmasını, besin parçalarının su içinde dağılmasını ve fitoplanktonların çoğalmasını sağlayacağı için, dişi Moina’lardaki yumurta sayısını; populasyondaki yumurta oluşturan dişi sayısını ve populasyon yoğunluğunu arttırır. Kültür kabı içindeki hafif akıntı Moina üretimini arttırır. Fakat su içersinde çok küçük hava baloncukları oluşturan hava taşları Moina’ların ölümüne yol açar. Dolayısıyla ışıklandırma ve havalandırma opsiyoneldir. Ancak kültür ortamının güneş gören bir yerde olması tavsiye edilir. Düşük ısı üremeyi düşüreceği için, soğuk havalarda ısıtıcı takılabilir.

 Aşağıda bazı besinler ve gübreler listelenmiştir. Bunlardan bazılarının denenmesi oluşturulan kültür ortamında hangisinin daha iyi çalışacağını anlamak için faydalı olacaktır. Listedeki miktarlar 380 litre’ye 5 günlük verilecek şekilde hazırlanmıştır. Ancak verilen tüm değerler görecelidir. En iyi kültür sizin başarılı bir şekilde yürütebildiğiniz kültürdür. Dolayısıyla eğer yönteminiz sizce iyi çalışıyorsa gerisini unutun gitsin.

1- Maya : 8,5-14,2 gram maya

2- Maya ve Mineral gübre: 8,5-14,2 gram maya ve 14,2 gram amonyum nitrat

3- Yonca, Kepek ve Maya: 42,5 gram yonca unu, 42,5 gram kepek ve 8,5 gram maya

4- İnek gübresi, Kepek ve Maya: 142 gram kuru inek gübresi, 42,5 gram kepek ve 8,5 gram maya

5- İnek gübresi, Pamuk Tohumu Unu ve Maya: 142 gram kuru inek gübresi, 42,5 gram pamuk tohumu ve 8,5 gram maya

6- İnek veya At gübresi: 567 gram kuru

7- Tavuk gübresi: 170 gram kuru

8- Maya ve Spiriluna tozu: 6 gram maya ve 3 gram spiriluna tozu

9- Yeşil su: Belli aralıklarla yeşil su ile su değişimi

 

Fazla besleme kültürde problemlere ve kültürün birkaç gün içinde çökmesine neden olabilir. Bu nedenle ilk olarak az miktarda besin vererek ve daha sonra miktarı yavaş yavaş arttırarak uygun miktar belirlenebilir. Kültüre başlanırken besin ve/veya gübre suya eklendikten 12-24 saat sonra Moina’ların ortama eklenmesi tavsiye edilir. 25 litreye 100 Moina başlangıç olarak yeterli miktar olacaktır.

Moina’lar kültür ortamında Artemia kepçesi ile yakalanarak veya kültür suyu kadın çorabından veya kahve filtresinden süzülerek balıklara verilebilir. Hasat edilen Moina’lar temiz su içersinde buzdolabında birkaç gün (belki bir hafta) bekletilebilir. Ama unutulmalıdır ki bekletilen Moina aç oldukları için besleyici değerleri azalacaktır. Bu nedenle balıklara verilmeden önce bir gün maya ve spiriluna ile beslenebilir.

 Ek Bilgiler

 Özellikle uzak doğu ülkelerinde kullanılan bir numaralı canlı yemdir. Bir çok balık türü için tek yem olarak kullanılmaktadır. Üretimlerinin kolay ve neredeyse maliyetsiz olması, dayanıklı olmaları ve besin değerlerinin çok yüksek olması Moina’ları çok cazip hale getirmektedir.

Moina’lar beslendikleri kapların dibinde çürümekte olan materyalleri sever. Bu nedenle kültür yapıldıkları kabın içine bir miktar dalından kuruyup düşmüş bitki yaprakları (fındık, çınar, akasya, kavak, kuşburnu gibi) eklemek faydalı olacaktır. Bu yapraklar eklendikten bir süre sonra dibe batacaktır.

Moina’ların oldukları tankların içinde bitki veya dallanmış algler olmaması önerilir. Böyle ortamlar üreme verimini düşürür. Camlarda biriken algler belli aralıklarda temizlenmelidir. Moina’lar bu alglere yapışıp kalabilir.

Moina tanklarının içine 1-3 salyangoz eklenmesi iyi olacaktır. Salyangozlar makroalgleri tüketirken, Moina yumurtalarına dokunmayacaktır.

3-4 haftada bir dip çekimi yapılmalıdır ve dipte biriken pislikler uzaklaştırılmalıdır. Çekilen su bir yerde 1-2 gün bekletilmelidir. Bu su içinde kalan Moina’lar toplanarak ana tanka aktarılabilir.

 

 

Kaynaklar:

1- Culture Techniques of Moina: The Ideal Daphnia for Feeding to Freshwater Fish Fry (R.W.  Rottmann, J. Scott Graves, Craig Watson and Roy P.E. Yanong)- Florida University